Freelancer olmak ya da olmamak, işte bu kez bütün mesele bu değil!
Tükenmişlik sendromu yaşayan beyaz yakalıların çoğunluğunun aklına düşen konulardan biri de işten ayrılıp freelancer olmak ya da olmamak olabilir, aman dikkat çünkü bu kez mesele bu değil, mesele bunun ötesinde.
Gelin meselenin ne olduğuna hep birlikte bütünsel bakalım.
“Tükenmişlik sendromunun” son yıllarda iyice popülerleşti. Kurumsal hayatta beyaz yakalı olup da bu kavramı ilk defa duyan olduğunu sanmıyorum. Bu nedenle bu kavramın tanımını yapmak yerine kök neden analinize inmek ve bulunabilecek çözümlerden bahsetmek herkes için çok daha faydalı olur diye düşünüyorum. Malum hepimizin zamanı çok kıymetli ve kısıtlı. Bu yazıyı okumaya zaman ayırdığınıza değsin, konuya farklı bir perspektiften bakın. Geleceğin fırsatlarından haberdar olun ve bugünden hazırlanmaya başlayın istiyorum. O halde bu konudaki meşhur araştırmalardan Gallup Araştırması sonuçlarına göre tükenmişliğin beş kök nedenlerini sıralayalım. Şimdilik ilk ikisini tek tek ele alalım ve bu nedenler nasıl ortadan kaldırılabilir ve bu konu kökten çözülebilir ona bakalım.
Kök neden 1: İş yükünün yönetilememesi:
İş yükünün yönetilememesinde, işverenlerin genel düşünce eğilimi çalışanların zaman yönetimini doğru ve etkin yapamadıkları yönündedir. Oysa kurumsal hayatın bana öğrettiği zaman yönetimini doğru yapan azınlığa da “nasılsa yetiştiriyor” düşüncesiyle yaklaşılıyor. Ve daha çok iş verilerek yükünün arttırılması ve yönetilemez hale gelmesine neden oluyor. Bu probleme derinlemesine değil yüzeysel bir bakış atılıyor. Oysa neredeyse düzenli hale gelen zaman yönetimi eğitimlerinin ekiplere aldırılıp problem çözüme kavuşmuyor.
Peki tespiti yaptık da bu probleme ilişkin çözüm önerim ne?
Çözüm aslında çok basit: Kaynaklardan kısmamak. Ama bunu geleneksel yaklaşımla illaki işe alım yaparak veya tam zamanlı kadroyu arttırarak yapmayabiliriz.
İş yükünüzü hafifletmek için ekibin yöneticisi olarak analiz yapmanız gerekecektir. Hatta günümüzde artık ekipçe bir ihtiyaç analizi yapmanız ve ihtiyaç duyduğunuz beceri, yetenek, ne ise onu çıkartmanız gerekecektir. Bu ihtiyacınızın süresini de belirlemeniz ve kaynakların etkin yönetimi bakış açısına sahip olmanız yeterli olacaktır. Ama bu ihtiyaç tespitini yaptıktan sonraki esas kritik adım bu kişi veya kişileri ekibinize freelancer olarak esnek çalışma modeli ile katmak olacaktır. Ama bunu layıkıyla yapabilmek için bu bakış açısı ile tasarlanmış bir sürece ve sistematik yaklaşıma da ihtiyacınız olacağını unutmamak gerek. Onların şirkete ve sizlere adaptasyonuna da özen gösterip zaman ayırmanız gerekecektir. Böylece sonrasında iş yükünüzü hafifleteceklerinden süreci rahatlıkla yönetiyor olacaksınız.
Kök neden 2: Rollerin yeterince açık olmaması:
Gallup araştırması nedeni bu şekilde ifade etmiş olsa da ben bu nedeni biraz daha genişletmek istiyorum. Bence esas neden rollerin yeterince açık olmamasının yanı sıra, rollerden beklentinin gerçekçilikten uzak olması. Ne demek istiyorum? Sizlerden bu yazıyı okuduktan sonra kısacık da olsa alanınızdaki açık pozisyonlara ve beklentilere bakmanızı rica ediyorum. (Yani günümüzde aslında kimsenin tümünü okumadığını tahmin ettiğim görev tanımlarına) Çünkü bu aksiyonunuz size ilave açıklamalara gerek kalmadan ne demek istediğimi çok net anlatmış olacak. Hatta belki biraz da yüzünüzü gülümsetecek. Maşallah rollerden beklentilere baktığımızda içinde yok yok. Hem çok kıdemli ve deneyim sahibi olmanız hem de en operasyonel işleri de yapmanız bekleniyor. Ben biraz birkaç süper kahramanı birleştirip yeni bir süper kahraman yaratma beklentisi olarak görüyorum. Filmlerdeki kahramanların bile öne çıktığı birer özelliği/güçlü yanı varken şirketlerde biz asla azıyla yetinemiyoruz. Hayallerini kurduğumuz kahramanları ararken de yaşlanıyoruz. Arasak bulamıyoruz, pozisyonları aylarca kapatamıyoruz.
(Bu şahsi düşüncemin ötesinde verilerle belirlenmiş bir gerçek ne yazık ki. Türkiye’nin yetenek açığı %83 seviyelerine ulaşmış durumda. Tablo vahim. Ama bu yetenek kıtlığı küresel de bir problem. Buyrunuz size Avrupa’dan bir veri. 2020 yılında Avrupa’da 86 bin teknoloji pozsiyonu açık kalmış, kapatılamamış). Mucize olduğunu ve bulduğumuzu varsayalım. Bulsak da Şirketimize çekemiyoruz, oldu da çektik. Bu kez de uzun süre elde tutamıyoruz. Peki tespiti yaptık. Hafif serzenişte bulunup, bizi çözümden uzaklaştıracak şikâyete dönüştürmeyelim. Bu yazının felsefesine ve amacına uygun şekilde çözüm aşamasına geçelim.
Peki çözüm önerim ne? İnanmayacaksınız ama bence bu konunun da çözümü çok basit:
Mevcutlar için de yapabilirsiniz ama önerim Şirketinizdeki hatta departmanınızdaki açık olan ve uzun zamandır da kapatılamayan pozisyonlardan başlamanız. Pozisyondan/rolden beklenen aktiviteleri bir kâğıda döküp sıralayın. Sonrasında beklenen yaklaşık 10–15 aktiviteden hangileri dönemsellik arz ediyor, hangileri belli bir yetkinlik, beceri veya yetenek gerektiriyor ve bu iki başlıkta toplananlardan hangileri proje bazlı dönemsel olarak da çözülebilir ve ihtiyaç karşılanabilir belirleyin. Şimdi pilot uygulama için bu projeyi sizin için en uygun yetenek, beceri ve donanıma sahip kişi veya kişilerle dışarıdan freelance modelde hizmet almanın yolunu bulun ve hayatınız nasıl kolaylaşıyor kendiniz görün.
Bu yazıda değinmediğim diğer kök nedenleri de bir sonraki yazımda değinmek üzere aşağıya sıraladım. Ama inanın bu ikisini bile hayata geçirseniz tükenmişlik sendromundan kurtulmaya ilişkin çok faydasını göreceksiniz.
3.Kök neden : Makul olmayan zaman baskısı
4.Kök neden : İletişim ve destek eksikliği
5.Kök neden : İşyerinde haksız muamele
Tükenmişlik sendromundan kurtulmanın çözümünü işten ayrılıp freelancer olmaya (freelancer, bağımsız profesyonel, serbest çalışan, danışman vb bu tanımlar ve aralarındaki farklar başka bir yazının konusu) yönelmek olabilir. Freelance modelde çalışmak dışarıdan her ne kadar çok rahat ve güzel gözükse de tahmininizden çok daha zor ve gerçekten de herkese uygun bir model değil.
Yine de kurumsal hayatta artık tükendim ve bu fikri aklımdan atamıyorum diyenlerden olabilirsiniz. Köprüden önceki son çıkıştan çıkıp önce yıllardır alışık olduğunuz yakada tükenmişliğinize çare bulabilir misiniz diye bakabilirsiniz. Hatta çözüm önerilerimi bir deneyip bu modelde çalışanları ekibinize dahil edebilirsiniz. Ardından onlardan bu çalışma modelinin avantaj ve dezavantajlarını öğrenebilirsiniz. Kendinizi ölçme, tartma, hazırlama açısından da onlardan beslenebilirsiniz. Freelancer olmak ya da olmamak yerine önce onlarla çalışmak ya da çalışmamak konusunu deneyimlemek çok kıymetli olacak. Tükenmişliğinize toplu çare olabilmesi için hem kendiniz hem ekipleriniz için yeterli kaynağı ve desteği verirseniz baskı ve stres seviyesini azaltıp, motivasyon ve verimlilik seviyesini arttırabilirsiniz. Freelance ekosisteminin gücüne ve sizlere sağlayacağı katkıya inanamayacaksınız. Aklınıza tam yatmadıysa deneyip görebilirsiniz.
Ben yaklaşık 20 sene finans, proje yönetimi, iletişim ve insan kaynakları alanında deneyim kazandım. Sonra son 2 senedir bu konular üzerine makaleler ve araştırmalar okuyorum, iş birlikleri ile araştırmalar gerçekleştiriyorum. 20 senenin sonunda Maslow’un hiyerarşi piramidinde kendini gerçekleştirme aşamasına gelmiş şanslı kişilerden olarak görüyorum kendimi.
Genel Müdür Yardımcılığı görevimden pandeminin ortasında ayrılıp bu alana hizmet etmesi için Workflex platformunu kurdum. Bunun sebebi her iki tarafında haklı olmasına rağmen çektikleri acılara ilişkin gördüklerim ve deneyimlediklerim. Ana amacım ne mi? Dünyada uzun yıllardır var olan ve pandemi ile de iyice ivme kazanan çalışma modellerinin Türkiye’de de yaygınlaşması. Ve hak ettiği seviyeye gelmesi için çalışmak ve kurumsal hayatta çift taraflı hayatların kolaylaşmasını sağlamak. Ben bu modeli şahsen denedim, faydasını çok gördüm. Bu nedenle hala uyguluyorum ve faydasını görmeye de devam ediyorum. Sizlerin de bu fırsatı kaçırmamanızı ve faydalarını yaşayıp görmenizi kalpten diliyorum. Denemeye cesaret edebilenler arasında yer alırsanız, benimle iletişim kurup deneyimlerinizi bizlerle de paylaşırsanız çok sevinirim.
Kalın esenlikle ve sağlıcakla,
Sevgiler,
Zeynep Bilgiç
zeynepb@workflexnow.com
